Berria: Euskara. Erakundeetako erabileraren ebaluazioa.

Erakundeetako hizkuntza irizpideak ez direla bermatzen dio ebaluazioak

Ezagutzan aurrera egin arren, euskara urruti dago administrazioko lan hizkuntza izatetik, Jaurlaritzaren ebaluazioak agerrarazi duenez

Euskara planik ez du bost erakundetik batek; euskara udaletan lehenesten dute gehien bat.

Ezagutzaren alorrean urrats nabarmenak egin ditu administrazioak, langile talde zabal bat gai da zerbitzua euskaraz emateko, baina erabilerak huts egiten segitzen du. Euskaraz badakite, baina ez dute egiten. Euskararen erabileraren normalizazioa herri administrazioan txostenean bildutako datuetatik atera daitekeen ondorio nagusia da. Euskara ez da zeharlerroa erakundeetan, eta hori «ahulgunea» dela diote txostenean. «Badirudi hizkuntz irizpideak betetzea euskara zerbitzuaren ardura bakarrik dela; ez dago barneratuta irizpideak betetzeko ardura duela sail bakoitzak». Gaitasunik ezak bai, baina ohiturak ere eragiten du euskararen tokia ez indartzea. Osakidetzaren ebaluazioan aurrez nabarmendutakoa dio oraingo txostenak ere: arduradunek ekimena hartu behar dute.

2008-2012ko ebaluazioa aurkeztu zuen atzo Eusko Jaurlaritzak. Erabilera bultzatzeko laugarren plana da aldi horretakoa. Cristina Uriarte Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburuak, Patxi Baztarrika Hizkuntz Politikarako sailburuordeak eta Gotzon Lobera Hizkuntza Normalizazioko zuzendariak eman zituzten argibideak legebiltzarrean. 2013-2017rako plana taxutzea du orain zeregin Eusko Jaurlaritzak.

Erakunde bakoitzaren euskara plana gidari da bide horretan. Datua: Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, bost erakundetik batek ez dauka planik eginda oraindik ere.

Baztarrikak azaldu du bost urtean 110 plan onartu direla. «Ikaragarria da hazkundea», esan du. Deigarri da: egoera soziolinguistikoak baldintzatutako aurrerabidean, Gipuzkoako erakundeetan du egoera onena euskarak, baina herrialde horretan dago plan gutxien. Txostenaren tesia: «Ematen du ez dela beharrizanik ikusten, bai guztia egiten delako euskaraz, bai euskara nagusi ageri delako administrazio jardunean».

Hizkuntz eskakizunak

Ezagutzaren aurrerapausoa

Euskararen tokia indartzeko, urteetan hizkuntz eskakizunen alorrean lan egin dute erakundeek. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Administrazioan, oro har harturik, lanpostuen erdiek baino gehixeagok dute derrigorrezko epe bat zehaztuta, %54,4k. Hots, ezarrita dute noizko egon behar duen euskarazko gaitasuna duen langile bat postu horretan. Bidea ez da amaitu, ordea: epea jarrita duten postuetan, %17,6an daude gaitasuna egiaztatu gabeko langileak. Kopurua askoz ere apalagoa da hizkuntz eskakizuna eduki bai baina lortzeko epe mugarik aginduta ez daukaten lanpostuetan: beharginen %64,2k euskaraz ez dute egiaztatu batere gaitasunik.

Erakundearen arabera aldeak badaude. Jaurlaritzan, adibidez, postuen %45ek dute derrigortasun data jarrita; udaletan, %53k; eta Haurreskolak Partzuergoan, %100ek. Ikastetxe horietan, gainera, langile guztiak dira gaituak.

Aurrerapenak izan dira. Jaurlaritzan: 2007ko ebaluazioan, gaitasuna egiaztatuta behar zutenen %72k zeukaten maila; orain, %82k. Ordea, badira ahuleziak: Espainiako Estatuaren erakundeetan ez dute euskarazko eskakizunik; legeak modua ematen die langile batzuei euskara jakin gabe postuan segitzeko, adinagatik eta. Irizpide okerrak ere aipatu dituzte: hizkuntz eskakizuna bete bai, baina behar besteko mailarik ez duten langileak badaude.

Ahozko komunikazioa

«Ez ahal eta behar beste»

Herritarrek gero eta gehiago jotzen dute euskaraz instituzioetara, telefonoz edo aurrez aurre. Ia erdiak dira; 2007an, herena. Euskaldun kopuruarekin alderatuz, bistan da gehien-gehienek euskaraz ari nahi dutela erakundeetan.

Tokiko erakundeetan dago euskarazko harremanik gehien: ia elkarrizketen erdiak. Ohartarazi dute, edonola ere, berealdiko diferentziak daudela erakunde batetik bestera: euskarak toki oso eskasa du udal batzuetan, eta baliabiderik ere ez dute zerbitzua bermatzeko —elkarrizketen %5 bueltan dira euskaraz udal horietan—; beste batzuetan, berriz, erabat dago bermatuta euskara —telefonoa hizkuntza horretan hartzen dute deien %99an—. Erakundea zenbat eta goragokoa, gutxiago egiten dute euskaraz: %40 bat foru aldundietan; %26 Jaurlaritzan.

Zerbitzu hizkuntza gisa ari da aurrera egiten euskara, baina ez lan hizkuntza modura. Nahiz eta euskara gehiagok jakin. «Ezagutza handituz doan heinean, euskararen erabileran aurrera egiteko aukerak gehituz doaz, baina ez proportzio berean», dio txostenak.

Planaren helburua bazen lan hizkuntza gisa garatzea euskara. Hutsunea dago, Baztarrikak berak onartu duenez. «Aurrerapen nabarmena egon da ezagutzan, baina aurrerakada apala, ez ahal eta behar bestekoa, euskara lan hizkuntza gisa erabiltzerakoan». Ez da erraza izango. Euskaraz zergatik ez diren aritzen galdetuta, langileek diote ohiturarik ez dutela, erdaldunak daudela inguruan, kontzientziarik ez dutela. «Bide luzea daukagu egiteko», ohartarazi du Uriarte sailburuak.

Idatzizko komunikazioa

Argitalpenen %6 euskaraz

Ahozko harremanetan, harrera euskaraz egitea lehenesten dute erakunde gehienek. Idatzizko erlazioan ez da horrelakorik. Elebitasunaren alde egiten dute gehienek, %43k. Gainerakoan, gaztelaniak du euskarak baino toki handiagoa: %31k erdara hutsez igortzen dituzte gutunak eta; euskara hutsean, %26k. Elebitasuna da irizpide nagusia Jaurlaritzan ere, jakinarazpenen erdiak bidaltzen baititu hizkuntza horretan; kontua da bietako bat aukeratzean %8an egiten duela euskararen alde eta %41ean gaztelaniaren alde. Euskaraz argitaratuta ere, jatorriz erdarazkoak dira testu gehienak. «Kalitatearekin hainbat arazo ageri dira», diote ebaluazioan.

Argitalpenetan ahul dago euskara: erakundeen argitalpen ofizialetan, hamarretik sei erdara hutsean dago. Euskara hutsean tokiko instituzioek ematen dute gehien, baina erdia ere ez. Jaurlaritzaren banaketa: %4,7 euskaraz, %12,6 elebitan, eta %82,7 erdaraz.

Herritarrek ere ahoz baino gutxiago darabilte euskara idatziz. Ahoz %46k jotzen dute euskaraz; idatziz, %31k. Gaztelania da nagusia idatzizko harremanetan —%61ek darabilte—, eta oso gutxik idazten dute bi eletan: %7,5ek.

Interneten eduki gehienak euskaraz ere badauzkate erakundeek —%82—, baina herritarrek gutxiago bisitatzen dituzte webguneak euskaraz. Tokiko erakundeetan dute arrakastarik handiena. Aplikazio informatikoek «ikuspegi elebakarra» dute, eta «apal edo ia garatu gabe» daukate euskara.

Hizkuntz paisaia, iragarkiak

Udalak, euskara lehenesten

Euskarari lehentasuna batez ere udalek ematen diotela agerian uzten dute hizkuntz paisaiari eta iragarkiei buruzko datuek. Errotuluetan eta paperetan euskara soilik darabilte hamarretik lauk, eta euskara eta gaztelania, hamarretik bostek. Goragoko erakundeek bi hizkuntzak erabiltzen dituzte. Iragarki kanpainetan ere, udalek ematen diote leku gehien euskarari: kanpainen %38 egiten dituzte euskaraz soilik, eta %10 erdaraz.

Laguntzak eta kontratuak

Baldintzak, paperean bakarrik

Diru laguntzak ematean eta kontratuak sinatzean, hizkuntz irizpideak ezartzen dituzte erakundeek, batez ere Eusko Jaurlaritzak, legebiltzarrak eta arartekoak. Kontua da ondoren jarraipen eskasa egiten dietela laguntza edo kontratua jaso dutenei, benetan irizpideak betetzen ote dituzten. Udalak dira irizpideak gutxien jartzen dituztenak, baina jarraipen zorrotzena haiek egiten dute.

Kontratazioak adibide hartuta, Jaurlaritzak irizpideak zehazten ditu %82 kasutan, baina %42tan soilik aplikatzen ditu; betetzen direla segitu, %11n. Jarraipen handiagoa egiten dute arartekoak eta legebiltzarrak. Tokiko erakundeek irizpide gutxiago dituzte —udalek, %46an—, baina %60tan aplikatzen dituzte, eta %45ean segitu.

Ebaluazioan salatu dute instituzioek ez dutela jarraipena egiteko mekanismorik. «Jarraipena sarritan ahazten dela dirudi». Nahiz segipena egin, «irizpideak betetzen ez direnerako ez da aplikatzen neurri zuzentzailerik». Arduradunen inplikazioa ezinbestekotzat jo dute, «pauso kuantitatibo eta kualitatiboak» emateko. Gidaritza hartzeko eskatu diote Baztarrikaren sailburuordetzari.

%56,4

Euskaraz lan egin dezaketen erakunde ordezkariak.

Herri administrazioen artetik EHU da maila altuena duena; bertako ordezkarien %80k euskaraz lan egin dezakete. Eusko Jaurlaritzako ordezkariei dagokienez, %27k lan egin dezakete euskaraz

2013ko ekainaren 14ko Batzordea

Joan den astekoaren antzera, gaurko batzordea ere pozgarria izan da oso euskalduna izan delako. 13 kasu aurkeztu dituzte eta bat izan ezik ahozkoan denak aurkeztu dira euskaraz. Idatzian 7 euskaraz idatzi dira (%54), eta 6 gaztelaniaz (%46). Hona hemen zalantzak:

Hiztegia:

- Alojamiento con apoyos especiales = Ostatua laguntza bereziekin
- Carcinoma = Kartzinoma
- Crisis de ansiedad = Antsietate-krisi
- Estreñimiento = Idorreria
- Fémur = Izterrezur (eskuin izterrezurreko haustura)
- Grúa = Garabi (garabia behar dute transferentziak egiteko)
- Incontinencia urinaria = Gernu-ihes (inkontinentzia)
- Intentos autolíticos = Saiakera autolitikoak
- Medidas cautelares = Kautelazko neurriak
- Memoria a corto plazo = Epe laburreko oroimen (epe laburreko oroimena kaltetuta dauka)
- Memoria a largo plazo = Epe luzeko oroimen
- Orden de alejamiento = Urruntzeko agindu (epaileak urruntzeko agindua jarri du)
- Trastorno afectivo no especificado = Zehaztu gabeko afektibitate nahasmendu
- Trastorno esquizoafectivo = Nahasmendu eskizoafektibo
- Trastorno generalizado del desarrollo = Garapenaren nahasmendu orokor
- Trastorno límite de la personalidad = Mugako nortasun-nahasmendu
- Trastorno narcisista de la personalidad = Nortasun nartzisistaren nahasmendu
- Trocánter mayor = Trokanter handia
- Vegetativo/a = begetatibo (gaixoa egoera begetatiboan dago)

Aldundiaren kanpaina berria: Gurekin euskaraz, nahi baduzu

 Bizkaiko Foru Aldundiak bat egin du biztanleriaren zati handi baten eta erakundeko langile askoren nahiarekin eta, esparru informaletan eta jendaurreko ataletan, euskararen erabilera sustatzeko kanpaina bat abiatu du. Helburu nagusia da euskara esparru informaletan eta jendaurreko ataletan erabiltzeak duen garrantziaz sentsibilizatzea eta egoera horietan erabilera bultzatzea.

Jendaurreko ataletan, “Gurekin euskaraz, nahi baduzu” leloa duen diptikoa banatuko du Bizkaiko Foru Aldundiak, mostradoreetan edo, nahi izanez gero, norberak bere mahai gainean jartzeko. Horrela, mostradorera hurbiltzen diren herritar edo langile euskaldunek euskara erabiltzeko aukera gehiago izango dute.

Jendaurreko gune, mostradore, erakusleiho, mahai eta bestelakoetarako diptikoak sail bakoitzeko Zerbitzu Orokorretatik bideratuko dira. Norbaitek euskararekiko konpromisoa erakutsi nahi duelako-edo bere mahai gainean diptikoa jarri nahi badu, Hizkuntz Normalizaziora bidera dezake bere eskabidea.

Leku informaletan -igogailuetan, kafe-lekuetan, jantokietan...- ere euskaraz gozatzeko aukera paregabea dugula gogorarazten digu Aldundiak.

Beraz, kanpaina honekin, Bizkaiko Foru Aldundiak beste urrats bat egin nahi izan du euskararen eta gaztelaniaren erabilera orekatuagoa lortzeko.

5000 Hiztegia sarean dago erabilgarri

Juan Luis Goikoetxeak eginiko hiztegiaren bertsio eguneratua erabilgarri dago sarean, kontsulta egin ahal izateko. Bizkaiko Foru Aldundiak laguntza eman du 90562 hitz jasotzen dituen argitalpen hori digitalizatzeko.

Bilbon, 2013ko ekainaren 10ean.- M. Josune Ariztondo Kulturako foru diputatuak Xabier Kintana euskaltzainak, Juan Luis Goikoetxea eta Patxi Uribarren, 5000 Hiztegiaren egileak argitalpenaren eta haren digitalizazioaren nondik norakoak azaldu dituzte. Hona hemen hiztegia kontsultatzeko esteka:http://www.azkuefundazioa.org/5000-hiztegia.

Hiztegia eguneratuta dago, hainbat hitz, sinonimo eta antonimo gehitu baitira.

Berritasunen artean, nabarmendu behar da hiztegia entzuteko aukera ere badagoela, EHUren Aholab sistema instalatu baita.

Lan mundua euskaldundu

EUSKARA. LAN MUNDUA EUSKALDUNTZEKO KONFERENTZIA

Euskararen engranajeari olioa

Lantokietan euskara normalizatzeko beste pauso bat eman nahi dute aholkularitza enpresek eta Kontseiluak. Konferentzia antolatu dute biharko, aurreneko aldiz, Arrasaten. Han izango dira sektoreko eragile guztiak.

MIKEL PERUARENA ANSA

MPERUARENA@BERRIA.INFO

Makinaren engranajeari hala gertatzen zaio, zahartu, herdoildu, hondatu egiten da denborarekin. Mantentzeko lan zorrotza egin behar da lanean segi dezan. Olioa bota, garbitu, txukun erabili. Eta, tarteka, piezak aldatu, edo makina bera berritu. Lan harremanak euskalduntzeko lanean ari diren eragileak ere horretan saiatuko dira bihar: lan mundua euskalduntzeko engranajea olioztatzen ahaleginduko dira, erritmo biziagoa emateko zeregin horri.

Biharko jarria dute hitzordua, Arrasaten, Gipuzkoan. Lan mundua euskalduntzeko lehenbiziko konferentzia egingo dute. Batere ohikoa ez den argazkia aterako dute: enpresariak, sindikatuak, kontsumitzaileak, instituzio publikoak eta euskaltzaleak elkartuko ditu konferentziak. Kontseiluak antolatu du, arlo sozioekonomikoa euskalduntzeko lanean aritzen diren eta bazkide dituen bost aholkularitza enpresekin: Ahize, Artez, Elhuyar, Emun eta Iberba. Galdera jarri dute: nola lortu lan harremanetan euskararen normalizazioa zabaltzea?

Euskara planak «moteltze fase batean» sumatzen ditu Arritxu Zelaiak, Ahize aholkularitza enpresako kideak: «Urte hobeak izan dituzte euskara planek». Ia ohartzerako bi hamarkada joan dira enpresetan euskara normalizatzeko planak egiten hasi zirenetik. Hala ere, enpresa guztien %1ek baino gutxiagok dituzte euskara planak; 200 inguru dira guztira. Enpresa gehiagok dute Bai Euskarari ziurtagiriren bat, 1.500 inguruk. Gehienek ez dute halakorik, ordea. Gainera, krisiak ez du lagundu, eta administrazioei ere eragin die; Eusko Jaurlaritzak ematen dituen Lanhitz saileko diru laguntzak %15 jaitsi dira azken urtean, esaterako. Baldintzak ez dira samurrak enpresa berriak erakartzeko. Aizpea Otaegi Elhuyar Aholkularitza taldeko kideak zehaztu du arrazoietako bat: «Euskarak dituen aukera eta zailtasunen isla da lan mundua».

Datu horiek ikusita, euskara plan bat abiatzea, nolabait, «haize kontra» aritzea dela uste du Zelaiak. Ez da hain ezkorra Patxi Alaña, Iberba aholkularitzako kidea; uste du Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako administrazioek ulertu zutela lan mundua euskalduntzea «estrategikoa» zela, eta berehala jarri zituztela diru laguntzak. «Laguntza horiei esker zabaldu dira planak». Alañak argi ikusten du, hala ere, «bultzatzaileak» enpresak eurak izan direla, kooperatiben sektorea bereziki. «Argi-ilunak» sumatzen ditu, beraz: «Denek bultza dezakete gehiago, baina martxan dagoen sektore bat da».

«Boluntarismoaren mugak»

Euskara planak gehiago ez zabaltzearen atzean arrazoi bat argia ere sumatzen du Zelaiak: «Orain arteko bidea boluntarismoan oinarritu da». Enpresek beren kasa egin dituzte inbertsioak, nahiz laguntzak ere jaso. «Bestelako betebeharrik ez badago, boluntarismoan oinarritutako bideak mugak ditu». Beste zailtasun bat ere sumatzen du Otaegik, aurrekoari gehitzeko. Uste du «hiztun komunitate sena» apaldurik dutela euskal hiztunek, ez direla ohartzen kontsumitzaile gisa duten botereaz. Euskalgintzan ere, oro har, «desaktibazio kutsu bat» ikusten du. Horrek guztiak ere eragina du lantegietan, haren esanetan. Eta hor ikusten du erronketako bat ere: «Komunitate sena indartzea garrantzitsua izango da».

Enpresa askok pausoak eman arren, gehien-gehienetan ez da euskararekiko kezkarik, Dani Larrea Emun kooperatibako kidearen esanetan. Nazioarteratzeko bidea hartzen duten enpresetan ikusten du argi: «Hizkuntza kudeaketaren txip hori edukiko balute, kanpora joandakoan ere beste hizkuntza horrekin beste era batera jokatuko lukete, ingelesarekin bakarrik joan beharrean, edo, okerrago dena, espainierarekin bakarrik joan beharrean. Gero eta enpresa gehiago doaz kanpora, baina hedapen hori zelan-halan egiten dute, ez era planifikatu batean». Aurtengo azterketa bat ekarri du gogora: «Oraindino, enpresen hiru laurdenek ez diote ezelako garrantzirik ematen hizkuntza kudeaketari. Gu ere harrituta geratu gara datu horrekin».

Hizkuntzak modu egokian kudeatuko balituzte, enpresek onura argiak izango lituzketela uste du Larreak: langileen «kohesioa» indartuko lukete, eta zerbitzu hobea emango lukete. Enpresek gizartearekiko duten erantzukizuna ere oroitarazi du: «Enpresek, nahiz eta euskara planik eduki ez, hizkuntzak kudeatzen dituzte, inplizituki edo esplizituki. Guk nahiko genuke kudeaketa hori modu egokian egitea». Baina enpresa askoren logika ez da arrazoi horietan ibiltzen oraindik.

Ahize aholkularitzako kide Txarles Ranerok esplikatu du pauso berriak emateko beharra sentitzen dutela, egoera horren aurrean. Beste arrazoi bat ere eman du: «Irakaskuntzan egin den ahaleginak eta inbertsioak bere emaitzak eman ditu, baina lan mundura salto egiten dugunean oztopo dezente agertzen dira». Euskaldun gehiago daude lantegietan, baina euskararen erabilerak lehengo lepotik jarraitzen du. Ranero: «Hor gabiltzan eragileok ikusten dugu urrats sendoak egin behar direla lan mundua euskalduntzeko».

«Urrats sendoak»

Horrela sortu zen gogoeta Kontseiluan, eta horrela hasi ziren bilerak egiten, orain urtebete inguru, «urrats sendoak» egiteko asmoz. Biharko konferentzia izango da lehen emaitza publikoa. Hiru ardatz bereizi dituzte, Larrearen hitzetan, Euskaraz bizi nahi dut jarduerarekin lotuz: «Euskaraz bizi ahal izateko, euskaraz saldu, erosi eta lan egin nahi dut».

Horrela identifikatu dituzte lan mundua euskalduntzeko eragile nagusiak: sindikatuak, enpresariak eta kontsumitzaileak. Alañak eman ditu azalpenak: enpresen parte hartzea «funtsezkoa» da langileen eta kontsumitzaileen eskubideak bermatzeko; sindikatuak eta langileak «ezinbestekoak» dira planak aurrera ateratzeko; kontsumitzaileen ikuspuntua «garrantzitsua» da zerbitzuak euskalduntzeko. Administrazioen betekizunak ere gogora ekarri ditu, haiei baitagokie eskubideak bermatzea. Sektore horien guztien ordezkariak izango dira bihar Arrasaten. Baita administrazio publikoetako ordezkariak ere: Eusko Jaurlaritzakoak eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundietakoak.

Urtebeteko eztabaidak eman ditu ideia batzuk urrats berriak egiteko. Esaterako, Raneroren hitzetan, euskara planak dituzten eta eskarmentua duten enpresak eragile izatea, haien esperientzia zabaltzea, eta eragile berriak erakartzea. «Enpresa horiek euren artean aktibatzea da urrats bat, euren esperientzia zabaltzeko, haiek inork baino gehiago dakitelako». Enpresa horietako batzuk konferentzian izango dira bihar. Haien parte hartzea «oso garrantzitsua» dela uste du Otaegik; besteak beste, berdinetik berdinera hitz egin diezaieketelako beste enpresa batzuei.

Lan harremanetan eragina duten beste aktoreak ere normalizazio lanetan «egituratzen» hasi behar direla uste dute aholkularitzetako kideek. Ranero: «Lan mundua euskalduntzeko, egituratzen hasi behar dugu eragile guztiok». Zelaiak erantsi du eragileek konpromisoak hartzea eta haien «agendetan» euskara sartzea izango dela inportantea. Larreak zehaztu du adierazpen bat aurkeztuko dutela bihar, eta eragile bakoitzak zer erantzukizun hartu behar lituzkeen proposatuko dutela. Alañak eta Otaegik nabarmendu dute eragileek elkarren berri izateak ere balio handia duela euren lanerako. Atzerrian zer egiten ari diren ezagutzearen balioa ere seinalatu du Alañak —bihar Arrasaten izango da Joan Ramon Sole Durany, Kataluniako Generalitateko ordezkaria—. Eztabaida kalera ateratzeko eta «oihartzun bat» emateko ere balioko duela uste du Otaegik: «Eskainiko digu aukera polit bat gure kezkak jendartzeratzeko».

Gutxienekoak, eta legeak

Elkar ezagutzetik harago, gutxieneko adostasun batzuk bilatzea ere funtsezkoa dela azaldu du Otaegik: «Lehia politikotik kanpo egongo den gutxieneko adostasun bat behar dugu. Batasunik ez dago, eta horrek ez digu mesede egiten». Badaki zail dela, baina ahalegindu behar dela uste du. «Gutxiengoak» izango diren oinarri batzuk bilatzen saiatu beharra Alañak ere nabarmendu du.

Baina aktibazioa ez dute aski ikusten, eta hurrengo hamarkadan egin behar diren urrats nagusietan bat datoz. Bi baldintza aipatzen dituzte aholkularitza enpresek: euskara lantegietan normalizatu nahi bada, legeetan urratsak egin behar dira, eta baliabideak jarri behar dira. Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideen dekretua jarri dute adibide. Duela bost urte onartu zuen Eusko Legebiltzarrak; orain urtebete, dekretuak zehazturiko balizko isunak baliogabetu zituzten. «Garrantzitsua zen dekretu hura», Alañaren arabera. Enpresa handiei soilik eragiten zien, langile guztien %7ri; baina fakturazio osoaren erdia inguru hartzen zuten enpresa haiek. «Isunak kenduta, irudikatu zen ez zela ezer pasatzen ez bazen betetzen». Otaegik ere adierazi du legegintzan eta araugintzan urratsak egin behar direla: «Garrantzitsua iruditzen zait. Zailtasunak ditu, eztabaidak eragiten ditu, baina herrialde guztietan jartzen dituzte arauak hizkuntzarentzat». Bestalde, administrazioek ere modu «eredugarrian» jokatu behar dutela erantsi du Otaegik.

Gipuzkoako Foru Aldundiak eta herrialde horretako udal batzuek hartutako erabakia ekarri du gogora Zelaiak: «Betekizunak jartzeak eramaten ditu enpresak horiek betetzera». Nabarmendu du enpresek badituztela betebehar batzuk beste esparru batzuetan ere, ingurumenean edo parekidetasunean esate baterako. Alañak argi du enpresa batzuek ez dutela «ezer» egingo lege aldetik «betekizunak» jartzen ez badizkiete. Malgu jokatuz bada ere, betebeharrak jarri behar zaizkiela seguru dago: «30 urte pasatu dira euskararen legea onartu zenetik. Herritarrek eskubideak dituzte, eta hori konpondu egin behar da». Behatokiak eta Elebidek urtero jasotzen dituzten kexak ere gogora ekarri ditu, jarraipen estuagoa eskatzeko: «Ez ditzagun urtero kexa berak errepikatu».

Gai horiez hitz egiteko balioko du gaurko konferentziak. Baina makinak lanean jarraituko du gerora ere. Ranerok «abiapuntua» ikusten du biharko topaketan. «Datozen urteotan elkarlan honetatik emaitza politak lortuko ditugula uste dut». Zelaiak ere argi du: «Hau ez da bukaera, hasiera da». Grafikoago hitz egin du Larreak: «Lehenengo txinparta izango da». Zein gehiago, zein ñabardurekin, itxaropentsu dira konferentziarekin, jakinik «maratoi» bat dela euskararen normalizazioa, Zelaiak ohartarazi duenez. Argazkia nabarmendu du, hala ere. «Pentsa: jarri ditugu leku berean hizketan enpresak, sindikatuak eta kontsumitzaileak, eta zeri buruz, eta euskarari buruz. Adostasunik ez egonda ere, gai berari buruz hizketan jarri ditugu, eta hori lorpen itzela da».

Datorren astean Hizkuntz Eskakizunen azterketak izango ditugu aldundian

Hizkuntz eskakizunak egiaztatzeko frogak Bilboko Poza Lizentziatua K/ko 15-4.ean egingo dira, eta ondoan agertzen diren egunetan, hizkuntz eskakizun bakoitzari dagokionaren arabera:

1.HE

AZTERKETA IDATZIA

2013ko ekainaren 17a

8:30ean

- Guztiak.

AHOZKO AZTERKETA

2013ko ekainaren 18a

9:00etan.

2.HE

AZTERKETA IDATZIA

2013ko ekainaren 18a

8:30ean

- Guztiak.

AHOZKO AZTERKETA

2013ko ekainaren 20a

8:30ean.

3.HE

AZTERKETA IDATZIA

2013ko ekainaren 19a

8:30ean

- Guztiak.

AHOZKO AZTERKETA

2013ko ekainaren 21a

8:30ean.

4.HE

AZTERKETA IDATZIA

2013ko ekainaren 17a

8:30ean

- Guztiak.

AHOZKO AZTERKETA

2013ko ekainaren 19a

9:00etan.

2013ko ekainaren 6ko Batzordea

Gaurko batzordea historikoa eta ospatzekoa izan da aurkeztutako 13 kasuetatik 8 euskaraz idatzita egon baitira (%61) eta 5 gaztelaniaz (%39). Beraz, oso pozgarria izan da kasu kopurua ikusita, hainbeste txosten euskaraz idatzita ikustea. Hona hemen azaldu zaizkigun zalantzak:

Hiztegia:

- Acoger = Abegi egin (abegi-familia batekin bizi izan da beti)
- Apoyo = Laguntza (ez dauka inongo laguntzarik)
- Centro de promoción de la autonomía personal = Autonomia pertsonala sustatzeko zentro
- Convalecencia = Susperraldi (Suspertzeko Zentroa da egokiena)
- Degeneración macular = Makulako endekapen (makulako endekapenagatik ikusmena galtzen ari da)
- Demencia primaria degenerativa = Endekapenezko lehen mailako dementzia
- Discapacidad intelectual = Adimen-desgaitasun
- Enfermedad renal = Giltzurruneko gaixotasun
- Estabilizar = Egonkortu (bere egoera oraindik ez dago egonkortuta)
- Exclusión social = Gizarte-bazterkeria (bazterkeria egoeran dago)
- Ordinario = Arrunt (espediente honek bide arrunta jarraituko du)
- Pérdida de visión = Ikusmenaren galera
- Trastorno bipolar = Nahasmendu bipolar
- Trastorno depresibo crónico = Nahasmendu depresibo kroniko
- Trombosis venosa profunda = Bena-tronbosi sakona
- Voluntariedad = Borondatezkotasun (Ez du borondatezkotasuna adierazi)

Bilbo Eskualdean "Euskaraz bai sano" kanpainako bideoa

2013ko maiatzaren 31ko Batzordea

Hona hemen gaurko batzordean azaldu zaizkigun zalantzak, hiztegia eta esamoldeak:

Akatsak:

-          Zaindu = NORK-NOR

·         *Ondo zaintzen diote = Ondo zaintzen dute.

·         *Ondo zaintzen dio = Ondo zaintzen du.

-          33% = %33 (euskaraz % ikurra zenbakiaren aurrean jarri behar da)

·         %33ko desgaitasuna

Hiztegia:

-          Adaptarse = Moldatu; ohitu; egokitu (no se adapta a la nueva residencia = ez da egoitza berrira ohitzen; kostatuko zaio egoitza berrian ondo moldatzea…)

-          Antecedentes = Aurrekariak

-          Cadera = Aldaka (erori eta aldaka-haustura izan du) Bizk.: Mokor

-          Conflictivo/a = gatazkatsua (harreman gatazkatsua dauka zaintzailearekin)

-          Déficit en organización y orden doméstico = Antolaketa eta ordena falta etxean

-          Doméstico = Etxeko (accidentes domésticos = etxeko istripuak)

-          Enfermedad Infecciosa = Gaixotasun infekzioso

-          Húmero = Besahezur (lurrera erori eta besahezurra hautsi zitzaion)

-          Infección = Infekzio

-          Ingreso involuntario en residencia = Borondatearen aurkako egoitzaratzea; ez-borondatezko egoitzaratzea

-          Obesidad mórbida = Obesitate morbido

-          Posponer = Atzeratu (bilera atzeratu egingo dugu)

-          Sacro = Errain-hezur

-          Trastorno bipolar = Nahasmendu bipolar

-          Úlcera = Ultzera

-          Úlcera sacra infecciosa = Errain-hezurreko ultzera infekziosoa

-          Violencia intrafamiliar = Familia barruko indarkeria

-          Vivienda de alquiler = Errentako etxe (Errentako etxe batean bizi da)

Esamoldeak:

-         cúmulo de despropósitos = zentzugabekeria-mukurua

-         es una persona difícil de abordar = Pertsona horrekin harremana izatea zaila da; pertsona horrengana gerturatzea zaila da.