Ipuin bat

Egun on, danoi:

Aste honetan IVAPen Administrazio Euskaraz aldizkarian argitaratutako ipuin bat eskegiko dut. Niri gustatu egin zait, gainera, iruditu zait oso ondo eta eroso irakurri ahal dudala; saiatu 5 minutu ateratzen, eta erantzun bukaeran dauden bi galderei.

1.- Asko kostatu zaizu ulertzea?

2.- Zergatik?

Mendekotasuna eta ABPa

Egun on, danoi:

Gaur bi termino horien gainean hitz egingo dut, eta saiatuko naiz ahalik eta argien izaten, horregatik lehenengo eta behin, esan behar dizuet tituluan agertzen diren biak zuzenak direla, eta hemendik aurrera bi horiek erabili beharko genituzkeela.

Mendekotasuna / mendetasuna: 2006ko Mendetasun Legea IVAPek horrela itzuli zuen; baina harrez geroztik gehien erabili eta gomendatzen dena Mendekotasuna da, eta horrela erabiltzen da azken dekretuan. Hainbat lekutan ikusiko dugu "mendetasuna" baina jakin behar dugu bestea hobeto dagoela.

ABP terminoarekin antzeko zerbait gertatzen da: 2006ko legean agertzen da (eta horregatik dago horrela blog honetan) Arreta eskaintzeko Banan-banako Programa. Azken dekretuan, berriz, honela agertzen da: Arreta emateko Banakako Programa (ABP). Kasu honetan, behintzat, siglak ez dira aldatu, nahiz eta lekuren batean AEBP ikusi ahal duzuen .

Eta hori zen gaur komentatu nahi nizuena.

Ondo segi.

Euskara ikastea doakoa B2 mailara arte?

Egun on, danoi:

Euskal Autonomia Erkidegoan datorren legealdirako akordio batera heldu dira PSEk eta EAJ-k. Akordio horretan gauza interesgarri bat dago euskarari dagokionez; antza, hemendik aurrera eta, beti ere, probak gaindituta, B2 maila lortzeko inbertitutako dirua itzuliko dute. Hemen duzue Berria egunkarian agertutakoa:

Probak gaindituz gero, euskara ikastea doakoa izango da B2 mailara arte

70 orrialde ditu EAJren eta PSE-EEren zuzendaritzek arratsaldean berretsi duten akordioak. Euskara ikasteari dagokionez, hizkuntza eskakizunak "gaurkotzea" adostu dute. Bake eta bizikidetzaren alorrean, "normalizazioa egonkortzeko" helburua jarri dute. Autogobernu lantaldea eratzen denetik zortzi hilabeterako idatzi nahi dute estatutu berriaren proposamena. Bihar 12:30ean sinatu eta aurkeztuko dute akordioa Iñigo Urkulluk, Andoni Ortuzarrek eta Idoia Mendiak.

2016-11-21 / Garikoitz Goikoetxea

• 
  

Lau zati nagusi ditu akordioak: ekonomia eta enplegua; zerbitzu publikoak; autogobernua; eta bakea eta elkarbizitza. Hona hemen akordioaren zati batzuk:

EUSKARA

Hizkuntza politikari buruzko hiru atal ditu jeltzaleek eta sozialistek adostutako hitzarmenak. Printzipio gisa, hau jaso dute: "Euskara Euskadiko berezko hizkuntza da; ez da bakarra, baina guk soilik daukagu. Euskara Euskadikoa den beste hizkuntza batekin bizi da: gaztelaniarekin. Hizkuntzak ez dira baztertzaileak, baizik eta aniztasunaren, pluraltasunaren eta integrazioaren froga. Partekatzen dugu bizikidetza hori hobetu egin behar dela, berdinduagoa, integratzaileagoa eta harmoniatsuagoa izan dadin, kohesio sozial handiagoaren bidean".

Hauek dira hiru puntuak:

1. Euskaltegiak. Euskaraz dakitenen kopurua handitzea eta gaitasuna hobetzea jarri dituzte helburu. Proposamen zehatz bat dago: B2 mailara arte, doakoa izatea euskara ikastea (EGA aurreko maila da B2), baldintza batekin: "Doakotasun hori lotua egongo da beti maila akademikoak gainditzeari". Hots, azterketak pasatzen dituztenei itzuli egingo liekete jarritako dirua, orain hasierako mailetan egiten duten eran.

2. Zabaltzea. Euskarazko edukiak handitzea Interneten eta gailu digitaletan. "Lankidetza" ezinbesteko jo dute horretarako.

3. Elkarlana. Nafarroako Gobernuarekin eta EEP Euskararen Erakunde Publikoarekin elkarlan handiagoa izan nahi dute. Horrekin batera, Espainia eleaniztuna dokumentua sinatu zuten erkidegoekin ere harremanetan jarriko dira, "hizkuntza bizikidetzari buruz ahalik eta kontsentsu handiena lortzeko".

Hizkuntza politikari buruz hauteskunde kanpainan polemika sortu zuten hizkuntza eskakizunek, PSE-EEk bideo gogor bat egin baitzuen oraingo egoera salatzeko. Aipamen labur bat egin diote gai horri akordioan: hizkuntza eskakizunak "gaurkotzea" adostu dute.

HEZKUNTZA

Hezkuntzako lege berria egitea adostu dute bi alderdiek: "kontsentsuzkoa eta integratzailea" izatea nahi dute. Hizkuntzei dagokienez, ez dute ezer zehaztu ereduei buruz: jaso dute eskoletan proiektu eleaniztunak egin behar direla, "leku bakoitzeko errealitate soziolinguistikoa kontuan izanda".

Hezkuntzaren gaiak pisu nabarmena du jeltzaleen eta sozialisten arteko akordioan. Hona hemen gai nagusiak:

1. Legea. Kanpainan bi alderdiek jaso zutenez —eta gainerakoek ere bai—, hezkuntzako lege berria egin nahi dute. Hezkuntzaren "egonkortasuna eta kalitatea egituratzea eta indartzea" dituzte helburu. Hezkuntza ituna egin nahi dute, gai hauetan oinarrituta: "Eskola publikoaren rol funtsezkoa eta haren izaera laikoa aitortzea, hezkuntza sistema osoa finantzatzeko oinarriak ezartzea, eta garapen teknologikorako aldaketa material eta pedagogikoak prestatzea".

2. Hizkuntzak. Ingelesa sustatu nahi dute, arlo horretan "hobekuntza eta aurrerapen esanguratsuak" lortzeko. Ez dute hizkuntza ereduen gaia aipatu. Hau diote: "Pixkanaka eboluzionatzea hiru eleko hezkuntza sistemara, euskara izanik ardatz nagusia". PSE-EEk hiru eleko ereduarentzat erabilitako formularen gisakoa da hori. Eskola bakoitzak hizkuntza proiektua egitea da asmoa, "leku bakoitzeko errealitate soziolinguistkoa kontuan izanda". Helburu zehatz bat: Lehen Hezkuntzako laugarren mailatik aurrera ikasgai bat behintzat ingelesez ematea.

3. Arlo soziala. Beketara urtean 55 milioi bideratzea, eta haur eskoletako matrikula familiako errentaren araberakoa izatea.

4. Emaitzak. Irakurmeneko gaitasuna handitzea, eta matematikako eta zientzietako konpetentziak hobetzea. PISA txosteneko datuak hobetu nahi dituzte horrela. Eskola porrota %8 baino txikiagoa izatea jaso dute itunean.

5. Irakasleak. Urtero lan eskaintza publikoak egitea erabaki dute, eta irakasleen "gaitasunen mapa" definitzea. "Sentsibilizazio kanpainak" ere egingo dituzte, irakasleen irudia hobetzeko.

6. Migratzaileen seme-alabak. Neurri zehatzik ez dago: "Aurrera egitea ikasle etorkinak modu orekatuan integratzeko sare publikoan eta pribatuan".

7. Lanbide Heziketa. Lege bat egin nahi dute Lanbide Heziketa "behar berrietara egokitzeko". Eskaintza "malguagoa" egin nahi dute, eta, besteak beste, ikastaroak on line ematea proposatu dute.

8. Unibertsitatea. Goi mailako heziketan BPGaren %1,5 jarri nahi dute, "finantzaketa iturri publikoetatik eta pribatuetatik" jasota. Ikerketari dagokionez, urtero %5 handitu nahi dute horretara bideratutako diru kopurua. Unibertsitateak "nazioartekotzeko" asmoz, nazioarteko bikaintasun campusak bultzatuko dituzte.

Timbrea

Egun on, danoi:

Denbora luzea, luzeegia agian, pasatu da azken sarrera idatzi nuenetik. Gau berriro igoko dut iritzi artikulu labur bat, zuen zereginekin zerikusia duena, eta familia batzuetan gertatzen dena. Horretaz gain, nahiko polita iruditu zait. Ea gustuko duzuen.

Artikuluaren amaieran iruzkinak egitreko lekua duzue, Aprobetxatu eta eman zuen iritzia, artikuluari edo blogari buruzkoa. Eskerrik asko.

BIRA

Tinbrea

BERRIA / 2016-10-18 / Miren Amuriza

Kafeari zurrut egin eta suabe-suabe iradoki dio ama alargunari tinbrea jarri behar lukeela paparrean, edozer gertatuta ere botoitxoari sakatu eta larrialdietan abisua hartzen dutela. Andreak ezezko lehorra, esan nizun lehengoan ere. Alabak errepika, Dolores Errotabarrikoa ederto dabilela tinbrearekin. Amak uka, Dolores Errotabarrikoa zaharra dela bere aldean, lau urte gehiago, eta berak ez duela horrelako prendarik behar, jendeak inutila dela pentsa dezan gero. Alabak uzteko jendeari bakean, alkandorapean igarri ere ez zaiola egingo. Eta eskotea jantzi gura badut, zer? Alabak hasperen kafe hondarrei beha; eskotea? Zelako gauzak esaten dituzun, ama! Horrelako umekeriez barik, pentsa zure segurtasunaz. Andreak haserre, ez direla umekeriak, bere iritzia baizik; badakiela tinbrea ez eze, arrana ere jarriko lioketela ahal balute, ahuntzei bezala, bera kontrolpean izateko. Baina ni ez naiz sasiko ahuntz zaharra, ni zuen ama naiz! Alabak ahotsa apaldu du andrea lasaitu dadin eta esplikatu, ez dutela kontrolatu gura, zaindu egin gura dutela. Baserria arriskutsua dela eta kortan eror daitekeela, edo eskaileretan, edo dutxatik irtetean, edo gelan alfonbrarekin labain eginda... Zutitu eta marmarka alde du matriarkak; inseguruago, ordura arte ez baitzaio sekula burutik pasa gelan, komunean, eskaileretan, kortan... eror litekeenik. 

Batzordea eta inkesten aurkezpena

Egun on, danoi:

Zorionak eman behar dizikizuet gaurko batzordera txostenak euskaraz eraman dituzuen guztioi. Izan ere, gehienak izan dira, eta hori zoriondu behar da. Bestalde, batzordean agertu da termino hau:

• Trastorno adaptativo con depresión: Egokitze-nahasmendua depresioarekin

Dagoeneko guztiok jaso duzue inkesten aurkezpenera joateko deia; hemendik animatu nahi zaituztet, horrela aukera izango duzue ikusteko zertarako erantzun duzuen. Ez dut uste oso luzea izango denik, baina batzuetan emozionatzen naiz eta... kontuan hartuko dut zer ordutan den, eta sabelak esango digu arin bukatu behar dela. Espero dut aprobetxagarri izatea astelehenekoa. 

Ondo ibli asteburuan,

Inkestak

Egun on, danoi:

Lehenengo eta behin eskerrak eman nahi dizkizuet orain arte erantzun duzuen guztioi. Erantzun interesgarriak izan dira, eta ondorioak ateratzeko oso baliagarriak.

Bestalde, gogorarazi nahi dizuet inkestei erantzuteko ezarri genuen azken eguna hurbiltzen ari dela: maiatzaren 31 izango da azken eguna. Hasieran oso urrun zegoela ematen bazuen ere, hor daukagu, datorren asteartea izango da azken eguna. Beraz, inkestari erantzun nahi diozuenok animatu nahi zaituztet hurrengo egunetan ea tarte bat ateratzen duzuen egiteko.

Eskerrik asko, eta eutsi!!!

Batzordeak eta inkestak

Egun on, danoi:

Lehenengo eta behin, komentatu nahi dizuet, nire ustez, hobetu beharko litzatekeen kontu bat: txosten batzuk gaztelaniaz idatzita bidaltzen dira, eta horrek lana ekartzen dizue guztiei. Badakit oso lanpetuta zabiltzatela, eta esfortzua dela zuetako batzuentzat. Baina nik uste dut, agian oker nabil, gaztelaniaz egitetik euskaraz egitera batzuen kasuan ez dagoela denbora tarte handia, gainera, beti deitu ahal didazue niri laguntza eske, edo bukatutakoan niri bidali zuzentzeko.

Izan ere, euskaraz idazten baduzue, aurkezteko momentuan izan ditzakezuen zalantzak, hiztegia, egiturak, etab. landuta daudenez, errazago azalduko dituzue. Bestalde, ezin bazarete batzordera joan, zuen kasua azaldu behar duenak errazago egingo du aipatutako arrazoiarengatik. Beraz, nahiz eta nekatuta egon, animatzen zaituztet euskaraz egitera, eta horretarako dauden baliabideak erabiltzera (nire laguntza, aurrez-aurrekoa, zein mezu edo deien bdez)

Batzordean agertu ziren zalantza hauek:

• orden de desahucio: etxegabetze-agindua
• RGI (Renta de Garantía de Ingresos): DBE (Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta)

Bestalde, inkestak erantzuten hasi zarete, eta zuen inpresioak eta iruzkinak jasotzen ari naiz; oso ondo. Momentuz, erritmo onean ari zarete erantzuten. Honekin ere, betetzeko orduan edozein zalantza baduzue, jo niregana arazorik gabe. Gogoratu maiatzaren 31 arte duzuela inkestei erantzuteko. Ez utzi azken momentura arte, mesedez.

Animo!!!

Euskaldunberri-euskaldunherri

Egun on, guztioi:

Gaur, Berrian agertutako iritzi artikulua ekarriko dut hona. Askotan kategoriak egiteko joera dugu, eta batzuetan kategorizazio horiek mesedegarriak izan beharrean, kaltegarriak dira. Ematen du, edo agian da nire pertzepzioa, "euskaldunberri" bati zerbait falta zaiola, hau da, gidabaimena ateratzen dugunean, L ospetsua jartzen digute beste gidariengandik bereizteko, horrek dakarrenarekin. L horrek adierazten du oraindik ez dela gidari osoa, trebea, eta gidariberri horrentzat zamatsua da kategoria hori kotxeko lepoan eramatea; gainera, zelako zama kentzen dugun gainetik karteltxo madarikatu hori kendu ahal dugunean.

Gure hizkuntzak ondo baino hobeto adierazten du zer den euskalduna (euskara duena), beraz, euskaraz dakienak ikasi duelako bere bizitzan zehar noiz arte eraman behar du L madarikatua? Hona hemen artikulua ea zer deritzozuen.

Euskaldunberritik, euskaldun herrira

Iker Salaberria Urkizu | 2015-11-20 | 11:53:53

Kategorizatzeak sailkatzea, bereiztea dakar. Gure mundua antolatzeko, ulertzeko, gauzak izendatu eta kategorizatzen ditugu. Ezaguna da Fran Boas antropologoak eskimalek Inuit hizkuntzan elurra bereizteko ehundaka kategoria desberdin erabiltzen zituztela ezagutzera eman zuela. Normala, gure kasuan ez bezala, euren egunerokotasunean elur mota desberdinak bereizteak garrantzia berezia hartzen baitu. Hortaz, kategorizazioa errealitatea ulertzeko erabiltzen den bezala, kategorizazioak errealitatea sortzen du. Guk soilik elurra ikusten dugun lekuan, Inuitet elur mota diferenteak ikusten baitituzte.

Kategorizazio, sailkatze, bereizte horiek ez dira hutsalak askotan, ez dira neutroak. Ez da aspaldikoa gurean, 'maketo' edo 'casero' kategorien erabilera. Adibide horiek emanda, azalpenak soberan...

Kategorizazioak sortzen duen beste fenomeno bat, 'gu' eta 'haiek' bereiztearena da. Kategoria bat (demagun, 'euskaldunak') eraikitzeko, 'ez kategoria' bat ('ez euskaldunak'='erdaldunak') bereiztea ezinbestekoa baita. Gu ez garen guztiak dira haiek, nahiz eta akaso, haiek horien barruan, azpimultzo desberdinak egon. Horregatik, garrantzia berezia hartzen du kategorien eta bereizketa-ardatzen eraikuntza horrek. Gutartasuna bera eraikitzeko, komunitate, kolektibo gisa, baina baita, gutartasun horren baitan nortzuk sartzen diren eta nortzuk ez definitzeko, gutartasun hori zenbateraino zabaltzen den definitzeko.

Gatozen, bada, gurera. Gatozen, euskaldunberrien kategoriara. Azken boladan errekonozitu, goratu beharrekoa dela entzun dugu. Ta, nago ni, justu desagerrazi, akabatu beharrekoa dela.

Eta uler dadila ez natorrela heldutan euskara ikasteko ahalegina egin dutenei ezer ukatzera, euren ahalegina zoriondu eta errekonozitu behar ez denik esatera. Ezta hurrik eman ere! Jende hori guztia kategorizatzeko, bereizteko, 'euskaldunberri' kategoria erabiltzeaz ari naiz. Zergatik ez ditugu gutartzen, zergatik ez zuzenean 'euskaldun' izendatzen?

'Hiztun berrien hizkuntza-identitatea'ren inguruan hainbaten artean eginiko ikerketaren inguruan Ane Ortegari eta Estibalitz Amorrorturi entzun diogu, euskaldunberri, euskaldun eta euskaldun zahar kategoriek legitimazio continumm-a osatzen dutela. Euskaldunberri gisa euren burua ikusten dutenak izanik, legitimazio ardatz horretan ahulen, legitimazio txikienarekin ikusten dutenak euren burua. Are gehiago, kontuan hartzen bada, atzera-bueltarik gabeko kategoria batean harrapatuta daudela (hemen, gogoeta osagarriak). Familian euskara jaso ez dutela eta, ezingo dutela sekula legitimazio handiena sentitu eta euskaldun zahar izan (2 urtetatik euskaraz ikasi arren!). Ondorio gisa, zera zioten: lan handia egiteke dago oraindik, euren burua benetako euskaldun modura hartzen ez dutenen artean, auto-pertzepzio hori aldatzea nahi bada.

Beraz, mesede egiten al digu euskaldunberri, euskaldun eta euskaldun zahar bereizketak? Ez ote litzateke egokiagoa guztiak euskaldunon multzoan sartzea? Ez ote lieke ba horrek euskara ikasi duten horiei euskaldun izatea, sentitzea erraztuko?

Hasieran esan bezala, kategoriak eraikuntza sozialak dira, guk sortu eta edukiz betetzen ditugunak. Eta ikusten denez, ez dira neutroak. Norbere autopertzepzioan, legitimazio sentimenduan... eragin dezakete. Maketo kategoriaren erabilera aspalditik ezabatzen aritu gara geure hiztegietatik, etorri berriei lekua egiteko. Egin dezagun urrats bat gehiago eta joan gaitezen euskaldunberritik euskaldun herrira.

Aspaldiko

Aspalditik ez dut sarrerarik idatzi, eta bazen garaia gauza batzuk, batez ere, batzordeetatik ateratakoak, bertan komentatzeko. Beraz, hemen dituzue horietako batzuk:

Aurkeztu

Gaztelaniaren eraginez, behin baino gehiagotan entzuten eta irakurtzen dira honelako esaldiak: "ez dakit nork aurkezten ditu gaixotasun hauek" aurkeztu aditza esaldi horretan behar dugu? Badago arazorik esaldi hau ulertzeko? "ez dakit nork gaixotasun hauek ditu". Batzuetan, formalegiak izan nahi dugu, edo sinpleegiak izateko beldurragatik hornitzen dugu diskurtsoa, testua, edo dena delakoa, behar ez diren hitzekin, eta, horiek, lagundu beharrean, ilundu baino ez dute egiten.

Reconocer

Askotan itzuli behar dugu termino hori txostenetan (se le reconoció un grado 3...), Horrelakoak adierazteko gomendatzen den terminoa aitortu da, adibidez, III. gradua aitortu zitzaion 88 punturekin. Beste kasu batzuetan lortu aditza ere ikusi dut, nik ez dut uste oso egokia denik, hau da, ez dut uste lorpenik dagoenik kasu horretan; lortu gehiago ikusten dut ospatzen diren gauzekin.

Empeorar / mejorar

Hauek askotan erabiltzen dira gaixoaren osasun egoerari buruz hitz egiten denean, eta gehien erabiltzen direnak hauek dira: osasuna txarrera / hobera joan da.  Ondo dago, baina ez ahaztu forma hau: osasunak txarrera / hobera egin du

Grado 3, gradu 3 / III. gradua 

Horiek aldatzen hasi gara, zorionak egiten ari zareten ahaleginagatik. Bizkaia.eus orrian begiratuta, horrela agertzeen da, euskaraz eta gaztelaniaz:

• Euskaraz: I. gradua, II. gradua, III. gradua (lehenengo, bigarren eta hirugarren) 
• Gaztelaniaz: grado I, grado II, grado III

Beraz, hona ekarriko dugu berriro goian erabilitako adibidea: III. gradua aitortu zitzaion 88 punturekin

Susperraldia / errehabilitazaioa

Bi hiz hauek azken batzordean agertu ziren, eta hurbilekoak izan arren, uste dut desberdinak direla. 

Susperraldia convalecencia adierazteko erabili beharko genuke. 

Rehaiblitación terminorako, Euskaltermek hitz batzuk ematen baditu ere (birgaitu, bizkortu,...) argiena uste dut errehabilitazio hitza dela.

Gaurkoz, hauek komentatu nahi nituen; gehiago izango dira, eta jarriko ditut hemen. Ez ahaztu edozein zalantza argitu nahi baduzue niregana jo ahal duzuela, lasai-lasai. 

Ondo segi. 

Egun on, denoi:

Aspaldiko partez ez dut ezer eskegi hemen, barkatu. Gaur, azken batzrodeetan agertutako zalantza batzuk komentatuko ditut. Batzuk gertatzen dira gaztelaniatik zuzenean itzultzen dugulako, eta bestelakoak ere badaude.

Desberdinak

Gutxi gorabehera esaldia honakoa izan zen: "ekitaldi desberdinetarako laguntza behar du" Beltzitutako hitza ez da komentatu beharreko bakarra, baina bai da askotan egiten dugun akatsa, eta ez termino honekin bakarrik. Gaztelaniaz erabiltzen da "distintas, diferentes", baina euskaraz, erabili behar dira honako hitzak: "batzuk, gutxi, asko, zenbait, hainbat..."
Bestalde, esaldi horretan "ekitaldi" erabili zen, eta ez da termino egokia "jarduera" erabili behar da "actividad" adierazteko; "tarea" esan nahi dugunean, berriz, "zeregin" erabiliko dugu.

Gainditu / onartu

"epaitegiak gainditu ditu neurriak". Egia da "gainditu" aprobar dela, baina "superar" zentzuarekin; beraz, azterketak, probak, eta horrelako kasuetarako utzi beharko genuke. Legeen esparruan, "onartu" aditza erabiliko dugu, oro har. Bestelakoak ere, badaude, baina agertu ahala komentatuko ditugu.

Urteak eta zenbakiak

2007an esateko orduan, hauxe entzun nuen: bi mila zazpian. Gogoratu ehunenak (centena) agertzen ez badira ETA jarri behar dugula, Beste gauza bat da 1999an esan nahi badugu, orduan honelaxe esango dugu: mila bederatziehuen ETA laurogeita hemeretzian. Beraz, ETA jarri behar da urteak esaten ditugunean.

Zertaz

Kasu hau, edo instrumentala deitutakoa, behin baino gehiagotan ez dugu ondo erabiltzen; pentsatzen dugu, agian zerTAZ hori buruan dugula, beti dela -TAZ. Kasu honek singularrean -AZ, pluralean -EZ eta mugagabean -(e)Z egiten du. -TAZ bakarrik erabiltzen da izenordainak (prononbreak) egiten ditugunean; nitaz, hitaz, hartaz, gutaz, zutaz, zuetaz, haietaz. Beste kasu batzuetan biak erabil daitezke: horrez gain / horretaz gain, eta horrelakoak.

Hemorragia

"Hemorragia" euskaraz, "odoljarioa" da.
"Odoluste" atera genuen batzordean, baina hori "desangrado" da, hau da odolik gabe geratzea. Aditza, "odolustu" da, "desangrar(se)"

Hau zen gaur komentatu nahi nizuen guztia. Ez ahaztu euskararekin erlazionatutako edozein zalantza argitzeko, edo hitz teknikoak jakiteko, nigana jo dezakezuela arazorik gabe.

Hausnartzeko

Egun on danoi:

Datorren astean, azterketak direla eta, ez naiz hemen egongo, asteleheneko lehenengo orduetan izan ezik. Aurkeztuko zaretenontzat gomendio asko eman daitezke, baina uste dut garrantzitsuena dela ez saiatzea egiten ondo menperatzen ez duzuena.
Beste alde batetik, artikulu hau utzi nahi dizuet, denborarik eta gogorik baduzue, irakur dezazuen; orain dela 12 urte idatzi bazen ere, uste dut egokia dela irakurtzeko eta horren gainean hausnartzeko. Legazpiko Udalean egindako esperientzia baten gainekoa da, eta Kike Amonarrizek idatzi zuen. Ea interesgarria iruditzeen zaizuen.

ADMINISTRAZIOAN ERDARAZ... OHITURAGATIK

Kike Amonarriz                                                                                  

1893. alea
2003-03-30

Goiko galdera horiek berak egin zizkion bere buruari Legazpiko Udaleko Euskara Batzordeak, eta erantzunak jaso nahian, hitzaldi-hausnarketa antolatu zuen, bertaratu nahi zuten udal langileekin, artikulua sinatzen duen honen laguntzaz. Inma Urzelai euskara teknikariaren ustez, "langilea motibatuta dagoenean gusturago ematen ditu eman beharreko aurrerapausoak, motibaziorik ez dagoenean langileak zama bat bezala hartzen du betidanik gaztelaniaz egin duena orain euskaraz egin beharra. Horregatik erabaki genuen æEuskara erabiltzeko arrazoiakÆ izeneko hitzaldi-solasaldia eskaintzea langileei". Emaitzak interesgarriak izan ziren eta galdekizun bati anonimoki emandako erantzunekin osatu ziren.

Hitzaldiaren beste helburuen artean, udal langileen euskararekiko motibazioa testatzea eta indartzea zen: Euskara Planarekiko adostasun maila neurtu, beren jarrera ezagutu, informazio maila eta beharrak, kezkak eta proposamenak... "Guk oso positiboki baloratu dugu saio hori -esan digu Inma Urzelaik-, bertan parte hartu duten langileetatik askok orain beste modu batera ikusten dute Euskara Plana. Badakigu motibazioa lantzearena ezin dugula horretan bukatutzat eman, beroaldiaren ondoren beti baitator giroa epeltzea, baina motibazioa landu berri dugun honetan erabilera ere lantzeko ordua iritsi delakoan gaude".

AHALEGINAK MEREZI DU

Legazpiko udal langileek garbi daukate, euskalduntze prozesuari dagokionez, beren egoera "pribilegiatua" dela eta herriko beste sektoreen aurrean erantzukizun berezia dutela. Alegia, udal administrazioa euskalduntzeko egin diren ahaleginak egin eta gero, esparru horretan ez bada "irabazten", eta eredu arrakastatsu bat sortzen, zaila izango dela beste inon horrelakorik lortzea.

Herritarrek eta herriko beste talde, erakunde eta enpresek ikusten badute Udalak euskara darabilela, hizkuntzak eta hizkuntza normalizazio prozesuak prestigioa eta sinesgarritasuna irabazten dute. Eta egoera kontrakoa bada, desprestigioa eta sinesgarritasun falta. Horregatik guztiagatik, Legazpiko ia udal langile guztiek aitortzen dute, euskarari dagokionez, Udalak eredu izan behar duela herritarren aurrean, eta bereziki, datozen belaunaldi berrien aurrean. Legazpiko udal langile guztiak gainera bat datoz: Udalean euskararen kontrako langilerik ez dago, baina lanean eta lankideekin denboraren erdia baino gehiago euskaraz egiten dutenak gutxiengoa dira (6tik 1 inguru). Ia denak, euskara gehiago erabiltzearen alde daude. Oso gutxi dira euskararen gaiarekin "presionatuegiak" edo gaia azaltzen denean deseroso sentitzen direnak (garrantzitsua da hala ere, multzo honen kezkak zeintzuk diren ezagutu eta erantzun egokiak lantzea). Baina asko dira euskara erabil dezaketen egoeratan, erdaraz egiten dutenak, nahiz eta denek aitortu beraiengatik balitz, euskara gehiago egingo luketela.

Lehen begiratuan, badirudi baieztapen horiek kontraesanean daudela, baina beste udal askotako egoerak ezagututa, esan genezake egoera hau dela ohikoa. Eta ez udaletan bakarrik; baita beste esparruetan ere.

OHITURA

Eta orduan zergatik egiten dute erdaraz beraien artean? Joera horren atzean zer dagoen galdetuz gero, lehen erantzuna "ohitura" izan ohi da. Baina zer dago "ohitura" hitzaren azpian? Legazpiko udal langileen ustez erdaraz egiteko ohituraren atzean faktore nagusi hauek daude: gaitasun falta, inertzia, giro erdaltzalea eta kontzientzia falta. Euskaraz egitera bultzatzen duten faktore motibatzaileak berriz: giroa, langile edo herritar euskaldunekiko harremana, norberaren gaitasuna, Euskara Zerbitzuaren lana, agintari batzuen bultzada, jendeari zerbitzu ona emateko borondatea eta erakundearen erreferentzialtasuna.

Hizkuntza ohituretan aldaketa gertatzeko ezinbestekoa da euskara ongi menperatzea eta inguruan euskaldun dentsitate altua izatea. Baina hori ez da nahikoa. Alderdi psikolinguistikoak ere landu behar dira, hausnarketa hauetan azaldu denez: beldurrak gainditu, ahozko harremanetan inertzia puskatu eta dauden oztopoak identifikatu. Badira lotsa sentitzen dutenak, badira harremanak beti erdaraz izan eta euskararako jauzia emateko arazoa dutenak, badira... era askotako mugak.

Nolabait esateko hizkuntza "dibortzioa" planteatu behar da. Pertsona batekin beti erdaraz egin badugu, hizkuntza aldaketa "dibortzio" moduko bat da. Pertsona "erdaldun" horrekiko harremana eten behar dugu eta euskarazko harremanen gaineko itun berri bat eraiki.

ONDORIO BATZUK

Legazpiko udal langileen artean euskararen aldeko motibazio maila altua somatu da, baina oztopo zehatzak ere hor daude. Urrats berriak eman ditzaten mekanismoak asmatzea da erronka, eta horretarako ezinbestekoa da gai honetaz beraiekin hausnartzea, banaka eta taldeka. Legazpin jada hasiak dira lanean Inmak adierazi digunez: "Laster æMintza-saioakÆ martxan jarriko ditugu. Jauzi hori egiteko prest dauden langileak astero ordu betez elkartzea eta elkarrekin euskaraz hitz egitea da helburua. Saio horiekin hainbat lankideren arteko harremanetako hizkuntza aldatzea espero dugu".

Euskara maila lortzea eta erabilera planak taxutzea ezinbestekoa da, baina horiekin batera langileen arteko harremanetan (ahoz nahiz idatziz) egon daitezkeen oztopo psikosoziolinguistikoak azaleratu behar dira. Horretarako, harreman zuzena behar da langileekin, oztopoak zehatz-mehatz ager ditzaten eta oztopo horiek gainditzeko soluziobide pertsonalizatuak aurki eta ados daitezen

Beste barik, ondo izan asteburuan. 

2016-01-19ko Batzordea

Egun on, danoi:

Berriro nator aste honetako Batzordean euskararekin izandako zailtasunak, eta gorabeherak azaltzera. Aurkeztutako 6 kasuetatik, gehienak, 4, euskaraz ahoz zein idatziz aurkeztu dira. Beste biak, ahoz, euskaraz aurkeztu dira, gaztelaniaz idatzita egon arren, zorionak. Aurreko sarrera batzuetan ere, komentatu dut, nire ustez, errazagoa dela euskaraz idatzita dagoena ahoz azaltzea, bestela, esfortzu handagoa dakar bat-bateko itzulpen horrek.
Bestalde, badakit lanpetuta zabiltzatela, eta euskara idazteak lan handiagoa eta denbora dakarrela, baina nik animatu nahi zaituztet ohitura hori alda dezazuen. Horretarako, eta jakinda ez dela nahikoa hutsuneak adieraztea, konponbide pare bat eskainiko dizuet berriro: alde batetik, zuek idatzi ahal duzue eta niri bidali gainbegiratzeko, eta beste alde batetik, ni neu joan ahal naiz zuen lekura idatzen duzuenean sortzen zaizkizuen zalantzak eta zailtasunak konpontzeko. Anima zaitezte!!!
Bukatzeko, beti bezala txostenetan agertutako termino batzuk aipatuko ditut, inoiz zalantzarik baduzue blogan begiratzeko.

• ACFA: FABA (Fibrilazio Aurikularra eragindako Bihotz-Arritmia)
• Trastorno mixto de la personalidad: nortasunaren nahasmendu mistoa
• Trastorno de la conducta: jokabidearen trastornoa
• Deterioro neurológico progresivo: narriadura neurologiko progresiboa
• Demencia Korsakoff: Korsakoff Dementzia
• URSS: EUSS (hau askotan erabiltzen duzue)
• Andador: taka-taka
• Trastorno por ideas delirantes persistentes: deliriozko ideia iraunkorrek eragindako nahasmendua
• Rasgo paranoide: ezaugarri paranoidea 
• Deambulación autónoma: bere kabuz mugitzen da. 
• Ideas de prejuicio recurrente: bere buruari kalte egiteko ideia errepikariak

2016-01-12ko batzordea

Egun on, eta urte berri on danoi:




Ohikotasunera itzuli gara, eta atzoko batzordean bertan izan nintzen. Ikasturte hasieratik hona, aldaketa nabarmena gertatzen ari da batzordeetako txostenei dagokienez; gehienak euskaraz (oraingoan 8tik 6).

Baina geure buruari beti hobetzea eskatu behar diogunez, gauza pare bat komentatu nahi dizuet: euskarazko eta gaztelaniazko plantilak egonda, zergatik ez duzue euskarazkoa erabiltzen? Bestetik, gomendio moduan, euskaraz egiten dituzuen guztiak, zergatik ez dizkidazue niri bidaltzen begiratzeko? Ez kezkatu nigatik, gustura egiten dut eta.

Aldaketa guztiak bezala, apurka-apurka egin behar dira, Ez baduzue inoiz entzun 21 eguneko teoria, hemen duzue esteka bat (pilo bat dago interneten) horren gainean.

21 eguneko teoria




Beste alde batetik, hona hemen txostenetan agertutako termino batzuk:


DMID: Diabetes Mellitus Intsulina-mendekoa (ez da agertzen horren laburtzapenik)

Osteoartrosis Generalizada: Orteroartrosi orokortua

HIpoacusia: Hipoakusia edo Entzumen-galera

Hipotiroidismo: HIpotidoidismoa

HTA. AHT (Arterietako hipertentsioa)

Incontinencia urinaria: Gernu-inkontinentzia

Pluripatología: Pluripatologia

AP (antecedentes personales): Aurrekari pertsonalak

Demencia senil: Zahar-dementzia

Incontinencia de esfinteres: Esfinterren inkontinentzia

Insuficiencia renal crónica: Giltzurrunetako gutxiegitasun kronikoa

Encamada: oheratuta (egon)