V PLANGINTZAREN ATARIAN
IV Plangintza amaiturik, garaia da balantzea egiteko, hasieran jarritako helburuak lortu diren ala ez ikusi, izandako lorpenak zein akatsak aztertu, eta ahal den neurrian lehenengoak hobetu eta besteak zuzentzeko. IV Plangintza egiterakoan, Bizkaiko Foru Aldundian azken 20 urteetan egindako lana kontuan hartu zen, egoera oso bestelakoa zelarik, euskararen aldeko plangintzak hasi baino lehen. Aitortu behar da planifikazio haiei esker eta langileon ahaleginari esker (bi aldetatik), euskararen egoera bestelakoa dela gaur egun.
IV Plangintza egiteko orduan, Aldundian orduko egoera aztertzekoan gogoetatxoak egin ziren eta hizkuntza gaitasuna nabarmen hobetu zela aitortu arren, hutsune sakonak ere somatu ziren;
- Gaitasun eza. Hizkuntza eskakizun batzuek ez dute euskararen gaitasun maila nahikorik bermatzen eguneroko zereginei aurre egiteko, batez ere lehenengo hizkuntz eskakizunarekin, eta zenbaitetan 2.HErekin.
- Adina; IV plangintza egin zenean Aldundiaren langileriaren bataz besteko adina 46,2 urtekoa zen (2009koa da, gaur egun altuagoa). Beraz plantilla erdia baino gehiago euskara ikasteko atalase mailatik gora dago. Honen arabera honakoa pentsa daiteke; hizkuntza eskakizuna lortu ez duen plantilla erdi horren langile gehienek erretiroa hartu arte hizkuntza bakar batean baino ez dutela lan egingo.
- Ikasketak; gehienok erderaz egin ditugu, beraz ezin da pentsatu hizkuntza ohiturak egun batatik bestera alda daitezkeenik.
- Borondatea; hizkuntza eskakizuna lortu arren euskara erabiltzeko borondaterik ez dutenak.
Guri gure aldetik beste aldagai batzuk sartzea bururatu zaigu;
- Galerak; euskara ikasi ondoren, ez erabiltzeagatik (lan baldintzengatik, edo lanetik kanpo baldintzengatik) euskaraz aritzeko gaitasuna galdu dutenak.
- Kontrako jarrerak; inoiz ikasi ez dutenak eta asmorik ere ez dutenak.
- Egoera diglosikoa; zoritxarrez hori da dugun egoera lan egiten dugun hirian: Bilbon. Horri buruz ikus dezagun zer zioen J. Maria Sanchez Carrion-ek;” … la consolidación de un bilingüismo unilateral diglósico crea un tapón que dificulta enormemente el paso del conocimiento al uso, y una fuga de agua que hace que el uso social del euskera, en lugar de acumularse retroalimentando la percepción y la motivación, se vaya vaciando.
En efecto, el tipo de bilingüismo que se sanciona legal, política y hasta ”científicamente”, al garantizar el monolingüismo de hecho de los erdaldunes y obligar al bilingüismo solamente a los euskaldunes, provoca que los erdaldunes en proceso de euskaldunización no tengan nunca la necesidad de usar el idioma en el que tienen menos capacidad (menos competencia lingüística): con lo que esta capacidad se detiene y acaba perdiéndose, y con ella la motivación inicial; y provoca, en cambio, que los euskaldunes con más adhesión lingüística tengan siempre la necesidad de usar el idioma con respecto al cual tienen menos motivación (el erdara), debido a la imposibilidad de encontrar interlocutores euskaldunes para la materialización de numerosas funciones lingüísticas de la vida social de cada día.
Si en los primeros la falta de uso del Euskara acaba retirándoles la motivación (el impuso de aprendizaje), en los segundos la inevitabilidad del uso del erdara acaba convenciéndoles o, simplemente, venciéndoles acerca de la necesidad del erdara”.
Aipatutakoa gutxi balitz, hizkuntza-eskubideen aldetik ere akatsak edo hutsuneak ikusten ditugu; 10/1982 Oinarrizko Legean, 8. Artikuluan 2. Puntuan; “Euskal Herriko Autonomia Erkidegoan kokatutako herri-aginteek esku hartzen duten egintza guztiak eta baita administrazioaren jakinarazpen eta adierazpenak ere bi hizkuntzetan idatzita egon beharko dute, salbu eta interesdun partikularrek Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako bat berariaz erabiltzea aukeratzen badute”.
Horri buruz gogoratu behar da 2008an langile batzuk (hogeiren batek) Aldundiak bidaltzen zizkigun idazki eta jakinarazpenak euskara hutsean jaso gura genituela adierazi genuela. Erantzuna ezetza izan zen. Ikus daitekeenez oztopoak ez dira nolanahikoak izan.
Orain ikus dezagun egungo egoera bi ikuspuntutik parametro ezberdinetan oinarriturik;
- Aldundiaren ikuspegia hizkuntza eskakizunetan oinarriturikoa da, eta honen arabera lortutakoa eskatutakoa baino altuagoa da.
- Gure ikuspegia erabileran oinarritutakoa da (2011ko datuak);
Euskaraz egindako errenta aitorpenak 14.907 izan ziren, % 2,52
Erregistroetatik sarturiko agiriak, euskaraz, 2.500 inguru, % 0,42
Barneko erabilera: daturik ez.
Aldundian euskara maila asko hobetu den arren, nahiko urrun gaude IV. Plangintzan jarritako helburuetatik; “euskara ere lan-hizkuntza izatetik” eta jakintza eta erabileraren artean oreka bilatu behar dela pentsatzen dugu.
Hurrengo plangintzari begira, honako neurriak proposatzen ditugu;
o Euskarak hizkuntza guztiek dituzten aukerak ere izan ditzan; elebakartasuna, eta aldi berean langileok eskubidea izatea komunikazio, jakinarazpenak eta abar euskara hutsean jasotzeko.
o Jendaurreko atalak, atal elebidunak izan daitezen; noiz zerbitzu-hizkuntza eta lan-hizkuntza? EraMi-etan bakarrik lan egin daiteke euskaraz? Ez dago erdibiderik? Aipatu ditugun ataletan ere euskararen presentzia nahi dugu.
o Ikastaroak; IV Plangintzatik: “… lehenengo plana egin zuenetik 20 bat urte pasatu dira …” Ordutik hona, euskara landu eta erabili duten langileen kopurua nabarmen hazi da. Euskararen egoeraren aldaketa horrek euskararen erabilera normalizatuz joatea eta hainbat urrats ematea ahalbidetu du. “Zenbait esparru administratibotan lana euskaraz egin ahal izatera irisi arte” Hau horrela izanda ikastaroen beharra ikusten jarraitzen dugu.
o Kontzientziazioaren aldeko ekintzak faltan ikusten ditugu.
Amaitzeko gauzatxo bi; gaur duela 10 urte Euskaldun Egunkaria, lapurtu zigutela eta
Korrika martxan dela, eta beti bezala langileon kilometroa hartuko dugula. Oraingo honetan ere zuen laguntza beharrezkotzat jotzen dugu, beraz laster arte!!!
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina